Trong kinh điển Phật giáo, quỷ Dạ Xoa (tiếng Phạn: यक्ष, Yakṣa; tiếng Pali: Yakkha) được đề cập đến trong nhiều kinh và truyện khác nhau, với những vai trò và hình tướng đa dạng, từ hung ác, ăn thịt người đến hộ trì Phật pháp. Khi bắt đầu tìm hiểu về Dạ Xoa (Yak), tôi phải truy nguyên về nguồn gốc của nó, cụ thể là từ các kinh tạng, nên tôi tổng hợp lại một số bộ kinh đã đề cập đến Yak, như một dạng Ma Quỷ trong Phật giáo.
Kinh Tương Ưng Bộ (Samyutta Nikāya), cụ thể Kinh Āḷavaka (Āḷavaka Sutta – SN 10.12): Đây là một trong những bài kinh nổi tiếng nhất về Dạ Xoa. Kinh kể về cuộc đối thoại giữa Đức Phật và một Dạ Xoa hung dữ tên là Āḷavaka. Ban đầu, Āḷavaka đe dọa sẽ ăn thịt Đức Phật nếu Ngài không trả lời được các câu hỏi của nó. Tuy nhiên, qua những câu trả lời đầy trí tuệ của Đức Phật về các vấn đề như tài sản quý giá nhất, con đường vượt qua khổ đau và cách để được thanh tịnh, Āḷavaka đã được cảm hóa, phát sinh tín tâm và quy y Tam Bảo.
Kinh Đại Bảo Tích (Mahāratnakūṭa Sūtra), Phẩm Dạ Xoa Thọ Ký: Một phẩm trong kinh này có nói về việc các vị Dạ Xoa được Đức Phật thọ ký (tiên đoán) sẽ thành Phật trong tương lai. Điều này cho thấy trong Phật giáo, bất kỳ chúng sinh nào, dù là Dạ Xoa, cũng đều có khả năng giác ngộ.
Kinh Địa Tạng Bồ Tát Bổn Nguyện (Kṣitigarbha Sūtra): Kinh Địa Tạng mô tả các loài quỷ Dạ Xoa với hình thù kỳ dị, nhiều tay, nhiều mắt, nhiều đầu, có nhiệm vụ trừng phạt các tội nhân trong địa ngục theo nghiệp báo của họ. Tuy nhiên, cũng có những Dạ Xoa là hóa thân của các vị Bồ tát để cứu độ chúng sinh.
Kinh Dược Sư (Bhaiṣajyaguru Sūtra): Kinh này nhắc đến mười hai vị Đại tướng Dạ Xoa (Thập nhị Dược xoa Đại tướng) phát nguyện hộ trì những người đọc tụng, thọ trì kinh Dược Sư và danh hiệu của Phật Dược Sư. Mười hai vị tướng này là những người bảo hộ cho Phật pháp và những người tu hành chân chính.
Kinh Tạp A-hàm (Saṃyukta Āgama): Trong bộ kinh này có nhiều mẩu chuyện ngắn kể về việc Đức Phật và các vị đệ tử gặp gỡ và giáo hóa các loài Dạ Xoa, giúp chúng từ bỏ tà kiến và việc làm ác.
Chuyện Tiền Thân (Jātaka): Nhiều câu chuyện tiền thân của Đức Phật cũng có sự xuất hiện của Dạ Xoa, thường đóng vai trò là những thế lực hung dữ, thử thách lòng từ bi và trí tuệ của Bồ tát.
Nhìn chung, hình ảnh của Dạ Xoa trong kinh Phật rất đa dạng. Họ có thể là những ác quỷ gây hại, những vị thần có phước báu, hoặc những người hộ trì trung thành của Phật pháp. Sự chuyển hóa của các Dạ Xoa từ hung ác sang hiền lành sau khi gặp Phật pháp thể hiện tinh thần từ bi và khả năng giáo hóa của đạo Phật đối với tất cả chúng sinh.
